کلثوم، هغه نجلۍ چې په شپږ کلنۍ کې د ماشومانو د ودونو قرباني شوه
د «۱۶ ورځو د فعالیتونو کارزار د تاوتریخوالي پر ضد» یوه نړیواله خوځښت دی چې هدف یې د ښځو او نجونو پر وړاندې د جنسیت پر بنسټ د تاوتریخوالي د پای ته رسولو لپاره د عامه پوهاوي لوړول او د فشار زیاتول دي. دا کارزار هر کال د نومبر په ۲۵مه، چې د ښځو پر وړاندې د تاوتریخوالي د مخنیوي نړیواله ورځ ده، پیلېږي او د ډسمبر تر ۱۰مې، چې د بشري حقونو نړیواله ورځ ده، دوام کوي. د دې کال د کارزار شعار «د ټولو ښځو او نجونو پر وړاندې د ډیجیټلي تاوتریخوالي د پای ته رسولو لپاره یووالی» دی.
د افغانستان د رسنیو د څار اداره «دیدبان» غواړي چې د دې کارزار په جریان کې د افغان ښځو او نجونو اړوند خبرونه او راپورونه، د هغوی د زړه لیکنې او شخصي تجربې چې د بېلابېلو تاوتریخوالي او محدودیتونو په اړه دي، په خپله ځانګړې پاڼه «۱۶ ورځې فعالیتونه د تاوتریخوالي پر ضد» کې خپرې کړي.
نن د هغې نجلۍ کیسه لولو چې په شپږ کلنۍ کې د ماشومانو واده قرباني شوه.
کلثوم به هېڅکله هغه ورځ هېرې نه کړي چې په شپږ کلنۍ کې ۱۹ کلن هلک ته واده شوه. د هغې ورور په یوه شخړه کې یو کس په ډزو وژلی و او د دواړو کورنیو ترمنځ دښمني پیل شوه. د کلي مشرانو د دې دښمنۍ د پای ته رسولو لپاره پرېکړه وکړه چې د «قاتل» کورنۍ یوه نجلۍ د «مقتول» کورنۍ ته ورکړل شي، او دا نجلۍ کلثوم وه.
کلثوم په هغه وخت کې یوازې شپږ کلنه وه او حتی د کور ساده کارونه يې هم نه پېژندل، خو بې له دې چې خپله پرېکړه وکړي، هغې په یوه داسې حالت کې ګډون وکړ چې د هغې برخلیک يې بدل کړ: نامزده شوه، پرته له دې چې پوه شي مشرانو د هغې لپاره کومه راتلونکې ټاکلې ده.
کله چې هغه د مقابل کورنۍ کور ته ور وړل شوه، لومړۍ خبره چې پوه شوه دا وه چې څوک به ورسره د ماشوم په څېر چلند نه کوي. د هغې په وینا: «له همدې ورځې ما ته د کور کارونه سپارل شول. زه لا د چای ګیلاس هم سم نهشوم نیولی.» هغه له هماغه کلونو د سپکاوي، سخت کارونو او بد چلند سره لویه شوه—هغه کلونه چې نورې نجونې په لوبو او مکتب کې تېروي.
د وخت په تېریدو سره، نامزد یې چې ۱۳ کاله تر هغې مشره و، ورو ورو عصبي او معتاد سړی شو. کلثوم وايي: «تل به په یوه او بله بهانه وهل کېدم. په ځواني مې پوه نشوم، په درد تېره شوه.»
کلثوم اوس ۲۷ کلنه ده، خو سختې ورځې او سپکاوی د هغې مخ د عمر نه ډېر زوړ ښکاره کړی دی. نوموړې وايي چې د واده وروسته هم ارام نه درلود؛ په کور کې د فشار، تاوتریخوالي او فقر سره مخ وه. مېړه یې معتاد او بېکار و او د هغې د ژوند او د دوو اولادونو لګښت يې د پلار کورنۍ پر غاړه اخیستل؛ مرسته چې تر اوسه هم دوام لري.
کلثوم وايي چې د هغې ځوانۍ د تاوتریخوالي او ویرې په فضا کې تېره شوه. د دې زور زیاتي دورې دومره دوام وکړ چې څو ځلې يې د ځان وژنې هڅه وکړه، خو هر ځل مخکې له دې چې ژوند پای ته ورسېږي مخه يې ونیول شوه.
کلثوم په غمجن غږ وايي چې لا هم په هغه کور کې ورسره لکه د «سپکاوی ډک» چلند کېږي: «چې ته مو په بدو کې کړې یې په کورنۍ کې راسره یو ډول تعصبي چلند کېږي او له همدې امله مې څو ځلې د ځان وژنې هڅه کړې خو خاوند او خسر مې مخنیوی کړی.»
هغې په لړزانده غږ له کورنیو غواړي چې خپلې لوڼې د دغو دودونو قرباني نه کړي: «هیله لرم نورې نجونې زما په سرنوشت ونه پلورئ. د داسې غلطو رواجونو قرباني یې مه جوړوئ.»
د دین عالم عصمتالله حنفي ټینګار کوي چې بلوغ او د دواړو خواوو رضايت د هر واده اساسي شرط دی او هغه نکاح چې د لور یا زوی د رضا پرته ترسره شي، په اسلام کې معتبر نه دی. هغه وايي چې اسلام دین واضح کړی چې هر څوک باید د خپلو اعمالو ځواب ووایي، او د خطاکار پر ځای د نجونو قرباني کول غیرشرعي دي.
حنفي زیاتوي: «لکه څنګه چې هلک حق لري خپله نجلۍ انتخاب کړي، لور هم باید حق ولري چې خپل مېړه انتخاب کړي. متاسفانه په افغانستان کې ډېرې کورنۍ خپلې لوڼې په بدو ورکوي؛ دغه دودونه د اسلام خلاف دي او په دین کې ځای نه لري.»
د ښځو د حقونو فعالان وايي چې د نجونو نامزد کول د بلوغ نه مخکې یا د هغوی سپارل په «بدو» کې د هغوی د انتخاب حق اخیستل او ژوند یې اغېزمنوي. دغه پرېکړې نه یوازې نجونې له زده کړو او خپلواکۍ بېبرخې کوي، بلکې د هغوی شخصي وړتیاوې او اهداف هم محدودوي.
