سازمان ملل: بازگشت‌کنندگان افغان توسط طالبان شکنجه می‌شوند
سازمان ملل متحد در گزارشی تازه هشدار داده است که شمار زیادی از مهاجران افغان که به‌طور اجباری از ایران و پاکستان اخراج شده‌اند، با نقض‌های جدی حقوق بشری مواجه شده‌اند. این موارد شامل شکنجه، بدرفتاری، بازداشت و تهدیدات امنیتی از سوی نیروهای طالبان بوده است.
این گزارش که امروز (پنج‌شنبه، ۲ اسد)، از سوی هیأت معاونت سازمان ملل متحد در افغانستان (یوناما) و دفتر حقوق بشر سازمان ملل منتشر شد، مبتنی بر مصاحبه‌هایی است که در سال ۲۰۲۴ با ۴۹ نفر از افرادی که به‌طور اجباری به کشور بازگردانده شده‌اند، انجام شده است.
براساس یافته‌های این تحقیق، گروه‌هایی از جمله زنان و دختران، کارکنان دولت پیشین و نیروهای امنیتی، فعالان رسانه‌ای و اعضای جامعه مدنی بیش از دیگران در معرض خطر انتقام‌جویی و نقض حقوق بشر قرار داشته‌اند.
ولکر تورک، کمیشنر عالی حقوق بشر سازمان ملل، در واکنش به این گزارش تصریح کرده است: «هیچ‌کس نباید به کشوری بازگردانده شود که در آن به دلیل هویت یا پیشینه‌اش با خطر تعقیب مواجه باشد. در افغانستان، این خطر برای زنان و دختران شدیدتر است؛ چرا که مجموعه‌ای از محدودیت‌ها علیه آنان، در عمل به آزار مبتنی بر جنسیت تبدیل شده است.»
بر اساس گزارش، افرادی که پیش‌تر با دولت پیشین و نیروهای امنیتی همکاری داشته‌اند، پس از بازگشت ناچار شده‌اند به‌دلیل ترس از تلافی‌جویی طالبان مخفی شوند. این در حالی‌ست که طالبان پیش‌تر وعدهٔ عفو عمومی داده بود.
در بخشی از این گزارش، یک زن خبرنگار که پس از تهدید طالبان در سال ۲۰۲۱ کشور را ترک کرده بود، شرح داده است که پس از بازگشت اجباری به افغانستان، از دسترسی به کار، آموزش، و آزادی رفت‌وآمد محروم بوده است. او گفته است: «می‌توانم به‌صراحت بگویم که عملاً در بازداشت خانگی هستم.»
همچنین یک کارمند پیشین دولتی گزارش داده که پس از بازگشت به افغانستان در سال ۲۰۲۳، دو شب در یک خانه نگهداری و به‌شدت شکنجه شده است؛ از جمله ضرب و شتم با چوب، کیبل و چوب، «واتربوردینگ» (شکنجه با شبیه‌سازی غرق شدن)، و اعدام ساختگی. در نتیجهٔ این شکنجه‌ها، پای وی شکسته است.
سازمان ملل تأکید کرده که بازگرداندن افراد به کشوری که در آن در معرض شکنجه، رفتارهای بی‌رحمانه، ناپدید شدن اجباری یا سایر آسیب‌های غیرقابل جبران قرار دارند، نقض اصل عدم بازگردانی (non-refoulement) و تخلفی جدی از حقوق بین‌الملل است.
این سازمان از کشورها خواسته است که پیش از بازگرداندن هر فردی به افغانستان، شرایط او را به‌صورت جداگانه بررسی کنند و از بازگرداندن کسانی که در خطر جدی نقض حقوق بشر هستند، خودداری کنند.
در ماه‌های گذشته، روند اخراج مهاجران افغان از ایران و پاکستان به گونهٔ بی‌سابقه‌ای افزایش یافته است. صدها هزار نفر، از جمله خانواده‌هایی که سال‌ها در این کشورها زندگی کرده‌اند، بدون بررسی دقیق وضعیت‌شان یا ارزیابی خطراتی که در افغانستان در انتظارشان است، به‌طور اجباری اخراج شده‌اند. این روند، فشار مضاعفی بر شرایط وخیم انسانی در افغانستان وارد کرده و نگرانی‌های جدی نهادهای حقوق بشری را در پی داشته است.
