بحران اقلیمی در افغانستان؛ بیشترین آسیب و کمترین بودجه

مؤسسه صلح تودا، که هدف خود را «ایجاد جهانی صلح‌آمیز و عاری از خشونت می‌داند»، اعلام کرده است که افغانستان در میان ده کشوری قرار دارد که به‌لحاظ تاریخی بودجه ناکافی برای مقابله تغییرات اقلیمی دریافت کرده‌اند.

این مؤسسه در گزارشی تازه تأکید کرده است که افغانستان یکی از آسیب‌پذیرترین کشورها در برابر تغییرات اقلیمی است و محدودیت‌های مالی، ضعف حکمرانی و چالش‌های امنیتی، این بحران را تشدید کرده است.

درحالی‌که نیاز به تأمین مالی تغییرات اقلیمی افزایش یافته، کاهش کمک‌های بین‌المللی به یک بحران جدی تبدیل شده که کشورهای آسیب‌پذیر را بیش از پیش در معرض خطر قرار داده است. گزارش تأکید می‌کند که در چنین شرایطی، کاهش کمک‌ها باید بر کشورهای با درآمد متوسط متمرکز شود، نه بر کشورهای شکننده‌ای مانند افغانستان.

درحالی‌که استفاده از منابع معدنی افغانستان به‌عنوان یکی از راهکارهای پیشنهادی برای تأمین منابع مالی مطرح می‌شود، گزارش خاطرنشان می‌کند که این گزینه در شرایط سیاسی کنونی این کشور عملی نیست؛ تحریم‌های بین‌المللی علیه طالبان، مهاجرت گستردهٔ متخصصان پس از تغییر رژیم و ضعف زیرساخت‌های فنی، ظرفیت افغانستان برای بهره‌برداری از منابع طبیعی را به‌شدت محدود کرده است.

این گزارش همچنان به افزایش بلایای اقلیمی در افغانستان اشاره کرده و گفته است کشاورزی، که ستون فقرات اقتصاد افغانستان است، به‌دلیل خشکسالی‌های مداوم و سیلاب‌های ویرانگر با بحران عمیقی مواجه شده که در نتیجهٔ آن، ناامنی غذایی و فقر گسترش یافته است.

 براساس شاخص مالی سازگاری با آب‌وهوا (CAFI) ۲۰۲۴؛ ۹۰ درصد از کشورهای در حال توسعه کمتر از میزان مورد نیاز خود برای سازگاری با تغییرات اقلیمی بودجه دریافت کرده‌اند و افغانستان در میان کشورهایی با بالاترین خطر اقلیمی قرار دارد.

طبق گزارش «شبکه تحلیل‌گران افغانستان» (AAN)، خسارات اقتصادی ناشی از تغییرات اقلیمی در افغانستان در سال‌های عادی به ۵۵۰ میلیون دالر می‌رسد و در دوران خشکسالی شدید از ۳ میلیارد دالر فراتر می‌رود. این رقم برابر با ۳.۲ تا بیش از ۱۸ درصد تولید ناخالص داخلی افغانستان است. این در حالی است که بودجه ملی افغانستان در سال ۲۰۲۳ تنها ۲.۷ میلیارد دالر بوده که حتی پاسخگوی نیازهای اساسی دولت نیز نبوده است.

مؤسسه تودا هشدار داده است که بحران اقلیمی افغانستان تنها یک چالش زیست‌محیطی نیست، بلکه یک وضعیت اضطراری اقتصادی و انسانی است و نادیده گرفتن آن، مبارزه جهانی با تغییرات اقلیمی را تضعیف کرده و خطر جابه‌جایی‌های اجباری و تهدیدات امنیتی را افزایش می‌دهد.

این مؤسسه بر ضرورت همکاری سازمان‌های بین‌المللی و نهادهای توسعه‌ای با نهادهای محلی، جامعه مدنی، سازمان‌های غیردولتی و مؤسسات منطقه‌ای تأکید کرده و هشدار داده است که بدون اقدام فوری، تأثیرات تغییرات اقلیمی ممکن است از کنترل خارج شود و هزینه‌های مداخله در آینده را افزایش دهد.